BERBALAGUNAK ARTXANDAKO FUNIKULARREAN

Astearte honetan euskal museora joateko asmoa genuen, baina gauza batzuk direla, besteak direla... azkenean plan aldaketa egon zen. Ez pentsatu euskal museora joango ez garenik, hurrengo baten joango gara. Ez soilik euskal museora! Gure asmoa Bizkaiko hainbat eta hainbat museo eta leku berezi bisitatzea da, horien artea: euskaren etxe, arte ederretako museoa, enkarterrietakoa... eta beste asko.

Museoak alde batera utzita herriak ere ezagutzeko asmoa dugu, hainbat berbalagunek, euskaldun askoren antzera, oporrak Euskal Herritik kanpo pasatzen baitituzte etxe ondoan zer daukaten ahaztuta. Eta Euskal Herriak gauza izugarri politak ditu, bizitzan gutxienez behin bisitatu behar direnak.

Gaurkoan Artxandara joan gara, eta hona hemen gure ibilaldia:

XIX. mendearen amaiera aldean eta XX. mendearen hasieran, bilbotar asko Artxanda mendira joaten ziren egun-pasa atseden-giroan. Kasinoa eta zenbait txakolindegi zabaldu zituzten han eta jendea hara joaten zen astitsu.1901etik 1912ra bitartean Bernardo Jimenezek taxututako proiektua baloratu zen, hau da, Bilboko erdialdea eta Artxanda mendia lotuko zituen kremailera-trena. Proiektuak ez zuen aurrera egiterik izan, ez zegoen-eta nork finantzatu.

1915ean, ordea, Herri Lanetako zuzendaritzak Evaristo San Martin Garaz jaunaren proiektua onartu zuen, eta uztailaren 19an gutun bat bidali zioten gobernadore jaunari funikularra egiteko lanei oniritzia emanez, baina hobekuntza batzuk sartuta.

1915eko urriaren 7an egin zuen lehenengo bidaia, Benito Marco Gardoki jauna zela Bilboko Alkatea. Gerra zibilean Bilbok jasan zuen setioan errailak eta goiko geltokia bonbardatu zituzten. Zerbitzua etenda egon zen 1938ko uztailaren 18ra arte. Egun hartan zabaldu zen berriro, Mariano del Corral jaunaren zuzendaritzapean egindako behin-behineko konponketa batzuekin.

1915eko urriaren 7an egin zuen lehenengo bidaia, Benito Marco Gardoki jauna zela Bilboko Alkatea. Gerra zibilean Bilbok jasan zuen setioan errailak eta goiko geltokia bonbardatu zituzten. Zerbitzua etenda egon zen 1938ko uztailaren 18ra arte. Egun hartan zabaldu zen berriro, Mariano del Corral jaunaren zuzendaritzapean egindako behin-behineko konponketa batzuekin.Garai haietan, langile batek gogorarazten digunez, txartela pezetaren 60 zentimo ordainduta baserritarrek ortuariak jaisten zituzten markatuan saltzeko, motorrak konpontzeko edota bigantxak hiltegira eroateko.Zoritxarreko istripua gertatu zen 1976ko ekainaren 29an eta zerbitzua luzaro egon zen geldi. Kable eragilea aldatzean akats bat izan zen balazten euste-indarrean eta barailetan; ondorioz, bagoi bat beheko geltokirantz amildu zen lau langile barruan zituela: Jose Landa, Jose Mª Bilbao eta Juan Rekalde irten egin ziren bagoitik salto eginda; ez, ordea, Isidro Aurrekoetxea; behegainean etzanda geratu zen beheko geltokira iritsi arte; han, talka jo ondoren, atera eta Basurtuko ospitalera altxatu zuten; han egon zen harik eta zauriak sendatu arte. Zauri arinak izan zituen Julio Rodriguez sozietateko gerentea zenak ere.Zazpi urteko geldialdiaren ostean zerbitzua atzera jarri zen abian 1983an. Instalazio guztiak, hau da, errailak, bagoiak eta geltokiak berriztatu egin ziren, Rafael Pineda gerente zela. Urte hartako apirilaren 30ean zabaldu zen berriro. Goiko geltokian funikular berriaren lanak, eta zaharraren egoera erakusten duten argazkiak daude.1983a zoritxarreko urtea izan zen. Uholdeak izan ziren urte hartan Bilbon: erauntsiak, lokatza, haitzak eta abar jausi ziren beheko geltokian. Urak nasa hondatu eta bagoiak erdiraino estali zituen. Urte bereko azaroaren 4an jarri zen berriro abian zerbitzua.

Artxandara heldu eta bertatik Bilbo osoa ikusi ahal izan dugu. Azaroa izan arren, eguraldiak nahiko lagundu digu eta paseotxoa egiteko aukera polita izan dugu.

Gerra Zibilean Bilbo defendatu zuten Gudarien omenez egindako monumentoa ikusten.

Agur Artxanda! Bueltatuko gara!